اهمیت تبیین مباحث فقه فناوری در بین فناوران/ تحصیل هر نوع فناوری مورد نیاز جامعه اسلامی، از تکالیف و واجبات مهم اجتماعی است
آیت الله اراکی با تصریح بر ضرورت تبیین و ترویج مباحث فقه فناوری در بین اندیشمندان این عرصه تأکید کرد: برتری جامعه اسلامی در فناوری و همچنین تحصیل هر نوع فناوری خُرد و کلان مورد نیاز جامعه اسلامی از واجبات حتمی است.
به گزارش روابط عمومی دفتر آیت الله اراکی، ایشان امروز در جمع برخی اعضای پارک علم و فناوری استان قم و با موضوع «کلیات و طرحواره فقه فناوری»، با اشاره به تعاریف مطرح در این عرصه گفت: فناوری را می توان به عنوان دانش کشف و تولید ابزار مورد توجه قرار داد.
وی با بیان این که در این موضوع، دو عرصه فقه کلان و فقه خرد فناوری قابل بحث است ادامه داد: خطاب فقه کلان، متوجه به حکومت و جامعه سازمان یافته به وسیله یک حکومت است.
ایشان همچنین به رفتارهای فردی مانند ادای نماز فُرادا و رفتارهای اجتماعی مانند نماز جمعه – که به وجود امام و جمعی از مأمومان نیاز دارد – توجه داد و اظهار کرد: تردیدی نیست که دولت ها در موضوع فناوری مسئولیت هایی بر عهده دارند؛ البته باید توجه داشت که منظور از دولت، تنها اشخاص حاکمان نیست، بلکه دستگاهی است که مردم هم بخشی از این دستگاه هستند و از این رو، همه اشخاص حاکمان و مردم، اجزاء یک رفتار محسوب شوند.
وی در این باره به آیه 25 سوره مبارکه حدید اشاره کرد و افزود: تعبیر «لیقوم الناس بالقسط» در این آیه بیانگر آن است که منظور از دولت اسلامی، مجموعه مسئولان و مردم است.
آیت الله اراکی سپس ملاک بهشت و جهنم رفتن را مطابق روایات در عرصه فقه کلان اجتماعی دانست و خاطر نشان کرد: بر اساس روایات صحیح، پروردگار متعال می فرماید من جامعه ای را که تحت فرمان امام جائر و ستمگر برود و این حاکمیت غیرعادلانه را بپذیرد عذاب می کنم حتی اگر فرد فرد آن جامعه انسان خوبی باشند؛ همچنین جامعه ای را که زیر فرمان امام عادل باشند می بخشم حتی اگر فرد فرد آن جامعه دارای خطاها و لغزش های خُرد باشند که این امر نشان می دهد رفتار اجتماعی مردم، ملاک بسیار مهمی در اسلام است.
ایشان همچنین به اصول مهم فقه کلان فناوری پرداخت و عنوان کرد: بر اساس برخی متون دینی و از جمله آیه مبارکه «و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین»، برتری جامعه اسلامی در فناوری از واجبات حتمی است و خودکفایی و برابری در این زمینه کافی نیست؛ ضمن آن که تحصیل هر نوع فناوری مورد نیاز جامعه چه در عرصه های خُرد و چه در عرصه های کلان، از واجبات و از تکالیف مهم اجتماعی محسوب می شود.
وی درباره اصل دیگر فقه کلان فناوری اظهار کرد: اگر برتری جامعه اسلامی در عرصه فناوری بین المللی اقتضا داشته باشد تا نیازهای جوامع دیگر نیز در عرصه فناوری تأمین شود؛ در این جا هم وظیفه حکومت اسلامی است که نسبت به برآوردن آن نیازها اقدام کند.
آیت الله اراکی درباره فناوری های دوسویه نیز گفت: کشف و تولید فناوری های دو سویه که هم می تواند در آسیب رساندن و هم در رفع نیازهای جامعه بشر کاربرد داشته باشد؛ باید با کنترل و نظارت دستگاه های دولتی انجام شود.
ایشان با تصریح بر اهمیت معنای ولایت در حکومت خاطر نشان کرد: ولایت به معنای آقابالاسری نیست؛ بلکه ولایت به معنای عهده گیری مسئولیت کمک به دیگران است.
وی در این باره اضافه کرد: ولایت در اسلام به دو مقوله ولایت طولی و ولایت عرضی تقسیم شده است؛ یعنی علاوه بر ولایت حاکم برای تأمین مصالح جمعی در جامعه، خود مؤمنان هم بر اساس متونی مانند آیه مبارکه «المؤمنون و المؤمنات بعضم اولیاء بعض»، باید نسبت به یکدیگر مسئولیت پذیری داشته باشند.
وی با اشاره به آیه مبارکه «انّ الله یأمرکم ان تؤدّوا الامانات الی اهلها» گفت: خداوند در قرآن از حاکمیت به عنوان امانت نام برده است که این امر از دقیق ترین مفاهیم سیاسی اسلام تلقی می شود.
آیت الله اراکی یکی دیگر از اصول مهم فقه کلان فناوری را ممنوع بودن فناوری هایِ با 100 درصد مفسده دانست و خاطر نشان کرد: علم، فناوری و هنری مقدس است که زیان آور نباشد و مصالح جامعه را تأمین کند.
ایشان تطبیقات اصول مهم فقه کلان فناوری را نیازمند به کار کارشناسی فناوران خواند و عنوان کرد: در موضوع فقه خُرد فناوری نیز می توان چهار زیرمجموعه انگیزه اکتشاف، مقدمات مورد نیاز کشف و تولید، مواد مورد نیاز در تولید ابزار و همچنین کاربری ابزار را به بحث نشست.
پایان پیام/
